5E Modeli Nedir?

 Eğitimde kullanılan 5E modeli, öğrencilere bilgiyi aktarmak ve anlamalarını sağlamak için kullanılan bir öğretim modelidir. Bu model, bilimin yapısını ve bilimsel düşünme süreçlerini öğrencilere öğretmek için yaygın olarak kullanılır. İşte 5E modelinin beş aşaması:

1.Engage (Çekim):

• Dersin başlangıcında öğrencilerin dikkatini çekmek ve önceki bilgilerini harekete geçirmek için tasarlanmış bir aşamadır. Öğrencilerin ilgisini çekecek bir soru, hikaye, video veya deney gibi etkileşimli bir aktivite kullanılır. Bu aşama, öğrencilerin dersin konusuyla ilgili merak uyandırarak motivasyonlarını artırır.

2.Explore (Keşfet):

• Öğrencilerin kendi başlarına veya küçük gruplar halinde deneyimler yoluyla bilgiyi keşfetmelerini sağlayan aşamadır. Öğrencilere bir sorun sunulur veya bir deney yapılır ve öğrencilerin kendi gözlemlerini yapmaları, veri toplamaları ve sonuçlar çıkarmaları teşvik edilir. Bu aşama, öğrencilerin aktif katılımını sağlar ve kavramları daha derinlemesine anlamalarını sağlar.

3.Explain (Açıkla):

• Öğrencilerin keşfettikleri bilgileri bir araya getirip paylaştıkları aşamadır. Öğretmen, öğrencilerin gözlemlerini, bulgularını ve deneyimlerini paylaşmalarını sağlar. Bu aşamada öğrencilere, keşfettikleri kavramları daha derinlemesine anlamalarına yardımcı olacak ek bilgiler ve kavramlar sunulur.

4.Elaborate (Geliştir):

• Öğrencilerin öğrendikleri kavramları daha derinlemesine anlamalarını ve bu kavramları gerçek hayatta uygulamalarını sağlamak için tasarlanmış bir aşamadır. Öğrenciler, kavramları farklı bağlamlarda uygulayarak öğrenmeyi pekiştirirler. Grup çalışmaları, proje tabanlı öğrenme veya gerçek hayattan örnekler verme gibi aktiviteler bu aşamada kullanılabilir.

5.Evaluate (Değerlendir):

• Öğrencilerin öğrenme sürecinin etkisini ve ders hedeflerini ne kadar başarıyla gerçekleştirdiklerini değerlendirmek için tasarlanmış bir aşamadır. Değerlendirme, öğrencilerin performanslarını ölçmek ve öğrenme hedeflerine ulaşıp ulaşmadıklarını belirlemek için kullanılır. Sınavlar, projeler, sunumlar ve portfolyolar gibi çeşitli değerlendirme araçları bu aşamada kullanılabilir.

5E Modeline Göre Ders Planı Nasıl Hazırlanır? 

5E Modeline Göre Ders Planı Hazırlamanın İlk Aşaması: Giriş

5E modeline göre hazırlanmış ders planı döngüsünün ilk aşamasında öğretmen, öğrenciyi önceden değerlendirmeyi amaçlar. Bilgi ve olası kavram yanılgılarını belirler. Öğrenci merkezli olan bu aşamada öğrencilere yeni konuyla ilgili bir motivasyon sağlamak amaçlanır. Bu aşamada öğrenciler, beyin fırtınası yaparak şu soruları cevaplayabilir. 

• Bu konu hakkında ne biliyorum?
• Konu hakkında ne bilmek istiyorum?
• Konuyla ilgili daha önce öğrendiklerim neler?
  
  

Öğrenciler için bir 5E ders planı örneği hazırlarken bu alana, yukarıdaki sorularla ilgili bir KWL şeması oluşturularak eklenebilir. Bu aşamada sadece bu soruların cevabı aranır. Örneğin 5E modeli ders planı fen bilimleri için hazırlanıyorsa ve gelecek konu “Eklem ve Kaslar” ise giriş bölümünde öğretmen öğrencilerin bu konu hakkındaki temel bilgilerini belirlemek için “Kemiklerden başka vücudumuzda harekete destek olan sağlayan yapılar var mı?” diye sorabilir. “Kemiklerimiz birbirine bağlı olmasaydı hareket edebilir miydik?” diyerek sorularına devam edebilir. KWL şemasının son aşamasını şekillendirmek için “Peki, kemikleri birbirine bağlayan şey ne olabilir?” sorusunu yöneltebilir. Böylece Giriş aşamasının ilk bölümünü öğrencileri meraklandırarak ve derse motive olmalarını sağlayarak tamamlayabilir. Ayrıca öğretmen, planı hazırlarken “Giriş” bölümüne öğrencilerin ilgisini çekecek video, okuma parçaları gibi ders materyalleri de ekleyebillir. Ancak, ders materyallerinde yeni terim ve tanımların olmamasına dikkat edilir. Materyaller tamamen konuya giriş niteliğinde olmalı ve öğrencilerin eski bilgilerini pekiştirmesini sağlamalıdır. 

 İkinci Aşama: Keşfetme

Zihinsel odaklanmayı teşvik eden bir katılım çalışmasının ardından gelen keşfetme aşamasında öğretmen, uygulamalı bir öğrenme planı hazırlar. Bu aşama da öğrenci ve keşif merkezlidir. Öğrenciler, gözlem yapma gibi süreç becerilerini uygulamaya teşvik edilir. Sorgulamaya, araştırmaya, tahmin ve test etmeye, hipotez kurmaya ve diğer öğrencilerle iletişime geçmeye yönlendirilir. Öğrenme döngüsünün bu aşaması, ana konuları içerir. Öğrencilere becerilerini geliştirmek için sorgulamaya dayalı bir aktivite veya deneyim sağlanır. Bu aşamada öğretmenin rolü danışmanlık olmalıdır. Keşfetme aşaması için 5E modeli ortaokul matematik ders planı örneği hazırlayan bir öğretmen “Ölçümler” konusu üzerine çalışıyorsa bu aşamada öğrencilerin her birinden cetvelle sınıfta günlük kullanılan eşyaları ölçmesini ister. Öğrenciler sonuçlarını bir kağıda yazarak birbiriyle karşılaştırır. 

 5E Modeli Ders Planı Hazırlığında Üçüncü Aşama: Açıklama

Keşif aşamasını “düşünme” süreci izler. İlk iki aşamadan farklı olarak bu süreçte öğretmen daha aktiftir. Öğrencilere keşfetme aşamasında anladıkları, tanımladıkları ve keşifleriyle ilgili sorular yöneltir. Açıklama aşaması, sürecin önemli ve en çok akılda kalan parçalarından biridir. Öğretmen bir açıklama yapmadan önce öğrenciler, öncelikle kendi açıklama ve fikirlerini ifade etme şansına sahip olmalıdır. Öğrenciler kendi açıklamalarını paylaştıktan sonra öğretmen, bilimsel ve teknik bilgileri doğrudan aktarır. Konunun anlaşılmasına yönelik videolar ve grafikler, öğrencilerle paylaşılır. İkinci aşama için 5E modeli matematik ders planı örneği hazırlarken öğretmen cetvelle öğrencilere ölçüm yaptırmıştı. Bu aşamada ise öğrenciden ölçüm hakkında anladıklarını anlatılması istenir. Santimetre gibi kavramlar tanıtılmadan önce cetveller hakkında bilinenler, cetvelin nasıl kullanıldığı ve ölçü alırken neden faydalı olduğu sorulur. Ardından kavramların açıklanmasına geçilir. 

Dördüncü Aşama: Derinleştirme

Öğrenme döngüsünün bu aşamasında öğrencilerin yeni becerileri pekiştirmesi ve yeni kavramlardaki öğrendiklerini uygulaması veya karşı tarafa aktarabilmesi hedeflenir. Öğrenciler, sınıf arkadaşlarıyla fikir alışverişinde bulunması için teşvik edilir. Fikir alışverişi sırasında öğretmen öğrencileri izler ve konunun ne kadar anlaşıldığını tespit edebilir. Bu aşamanın amacı, daha derin ve geniş anlayışların geliştirilmesine yardımcı olmaktır. Öğrenciler derinleştirme aşamasında, ek araştırmalar yapabilir ve edindikleri becerileri diğer disiplinler üzerinde uygulayabilir. Bu bilimi, diğer alanlarla bütünleştirmek için de harika bir fırsat olacaktır. 

 5E Modeli Ders Planı Örneği Hazırlamanın Son Aşaması: Değerlendirme

 Öğretmen öğrencilerin performansını geliştirmeye yönelik değerlendirme kriterlerini kullanarak çalışmalarını sürekli olarak iyileştirmeyi hedefler. Öğrencilerin belirlediği hedeflere karşı nasıl ilerlediklerini not alır ve onlara değerlendirme sonuçlarını gösterir. Öğrenme süreçleri ve çabanın başarı üzerindeki etkisi hakkında düşünmelerini sağlar. Bu yöntemle, öğrencilere gelecekteki öğrenme hedeflerini belirlemeleri için rehberlik eder. 

Öğretmenler tarafından 5E modeli ders planı örneği word üzerinde hazırlanmak istenirse aşağıdaki şablon kullanılabilir. 

 

DERS:

SINIF:

ÖĞRENME ALANI:

ARAÇ-GEREÇ:

SÜRE:

1-GİRİŞ:

2-KEŞFETME:

3-AÇIKLAMA:

4-DERİNLEŞTİRME:

5-DEĞERLENDİRME:

 

Yukarıdaki şablonun “Araç - Gereç” bölümüne derslerde kullanılacak materyaller, “Süre” bölümüne ise konu ve modelin tamamlanacağı öngörülen tarih yazılabilir. Ardından öğretmen aşamalarla ilgili planları doldurur. 5E modeli ders planı, yeni eğitim-öğretim dönemi başlamadan önce planlanabilir ve ders döneminde uygulanabilir. Öğretmen, öğrenme aşamalarını kendi içinde programlayarak her aşama için farklı ders saatleri belirleyebilir. Performans değerlendirmesinde etkili sonuçları almak için bazı aşamaları tekrarlayabilir. 5 döngüden oluşan bu öğretme ve öğrenme modelinin her aşaması esnek ve dinamik olunmalıdır. Model; kavramsal değişimi kolaylaştırmak, daha tutarlı öğretime katkıda bulunmak için hazırlanmıştır.